یاتاقان زدن و علل وقوع آن
یاتاقان در واقع نوعی بیرینگ به شکل ورقه فلزی نسبتا باریک است که ضمن تنظیم لقی میل لنگ و شاتون‌ها، حرکت روان آنها حین روشن بودن موتور را تضمین می‌کند. بلبرینگ‌ها و رولبرینگ‌ها نیز نوع خاصی از یاتاقان محسوب می‌شوند.
انواع یاتاقان
یاتاقان‌ها در موتورهای احتراقی به دو نوع ثابت و متحرک دسته‌بندی می‌شوند؛ یاتاقانهای ثابت بین محل تماس میل لنگ با بلوک سیلندر و کپه‌های آن قرار گرفته و لقی عمودی میل لنگ نسبت به بدنه را تنظیم می‌کنند. یاتاقان متحرک نیز به گونه‌ای مشابه در محل تماس میل لنگ و دسته شاتون‌ها نصب شده و لقی شاتون نسبت به میل لنگ را تنظیم می‌کند. معمولا یک یا دو جفت بغل یاتاقان نعلی شکل نیز برای تنظیم لقی افقی میل لنگ در پیشرانه‌های احتراق داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ادامه این مطلب قصد داریم اطلاعاتی پیرامون عیب یاتاقان زدن موتور و علل وقوع آن را به اطلاع برسانیم. با ما همراه باشید.
یاتاقان زدن به چه معناست؟
زمانی که موتور خودرو روشن می‌شود، لایه نازکی از روغن در فضای باریک میان یاتاقان‌ها و میل لنگ تشکیل شده و موجب از بین رفتن اصطکاک این قسمت‌ها می‌شود تا میل لنگ بتواند حرکت دورانی خود را به سهولت تداوم بخشیده و پیشرانه خودرو به کار خود ادامه دهد.
اگر یاتاقان با سطح میل لنگ تماس پیدا کند و به آن بچسبد، حرکت موتور (دوران میل لنگ) سنگین شده و در نهایت پیشرانه از کار خواهد افتاد. اگر یاتاقان‌ها در اثر خوردگی و سایش، ضخامت استاندارد خود را از دست بدهند و بیش از حد نازک شوند، میل لنگ دیگر نمی‌تواند بدون لرزش به کار خود ادامه دهد، چرا که لقی استاندارد آن از بین رفته و حین کارکرد همواره صدایی شبیه به تق تق یا لق لق از ناحیه یاتاقان معیوب شنیده می‌شود.
برای مثال، تماس میل لنگ با شاتون و همچنین پایه‌های نگهدارنده بدنه موتور از طریق یاتاقان است که این یاتاقان‌ها روی لایه‌ای از روغن در حرکت اند، اگر به هر علت این لایه روغن از بین برود، دو فلز با یک دیگر برخورد کرده و تماس ایجاد می کنند که در پی این برخورد حرارت شدیدی ایجاد می شود . ممکن است قطعات ذوب شوند. با از بین رفتن هر قطعه ممکن است عملکرد خودرو مختل شود.
یاتاقان زدن در اجزای موتور می‌تواند هزینه سنگینی را در پی داشته باشد. یاتاقان زدن موتور ازجمله عیوب مهم و پر اهمیتی است که در صورت عدم توجه و رفع به موقع آن، می‌تواند خسارات سنگینی به دنبال داشته باشد. گاهی اوقات میزان آسیب به حدی است که پیشرانه کاملا از کار افتاده و دیگر روشن نمی‌شود؛ در چنین مواقعی کار از کار گذشته و بایستی موتور به طور کامل باز و از نو سرهم بندی گردد. در صورت بروز این مشکل می توانید با تماس با مجید امداد، خودروبر کرمان، برای رفع مشکل خودروی خود کمک بگیرید.
علت های یاتاقان زدن
هر عاملی که باعث شود روغن با شدت و مقدار کافی به یاتاقان‌ها نرسد، می‌تواند موجب آسیب رسیدن به یاتاقانهای موتور گردد.
عواملی همچون:
- خرابی پمپ روغن
- بدون آب ماندن موتور ( بخاطر نشت آب از رادیاتور و شلینگ ها و یا نشتی های دیگر )
- کثیف بودن فیلتر روغن و یا کهنه بودن بیش از اندازه روغن
- آب و روغن قاطی کردن ناشی از سوختن واشر سرسیلندر
- وجود ناخالصی در روغن
- کمبود میزان روغن پیشرانه
- راندن موتور با سرعت های خیلی زیاد بطوریکه دور موتور به محدوده قرمز نزدیک شود. چون در این حالت دمای موتور بیش از حد افزایش یافته و این ازدیاد حرارت باعث افزایش گرمای منجر به انبساط حجمی بیش از حد میل لنگ و یاتاقان‌ها شده و فضای خالی میان آنها که بایستی توسط لایه باریک روغن پر شود، از بین خواهد رفت. بنابراین میل لنگ نمی‌تواند طبق روال همیشگی به حرکت دورانی خود ادامه دهد و این مسئله در نهایت پیشرانه را از کار خواهد انداخت.
هم چنین قفل شدن ترموستات، خرابی رادیاتور، کمبود مایع خنک کننده، نشتی آب موتور، خرابی سامانه فن خنک کننده رادیاتور و غیره، از جمله مهم‌ترین علل افزایش دمای بیش از حد پیشرانه هستند که در صورت عدم رفع عیب، می‌توانند منجر به یاتاقان زدن موتور شوند.
پیشگیری از یاتاقان
در پایان توصیه می‌کنیم به منظور جلوگیری از بروز عیب در عملکرد یاتاقان‌ها، از روغن استاندارد در پیشرانه استفاده کرده و طی بازه‌های زمانی معین و حتی پیش از موعد نسبت به تعویض آن اقدام کنید. همچنین سعی کنید ضمن وارد نیاوردن فشار بیش از حد به موتور، همواره نسبت به عملکرد صحیح مجموعه سیستم خنک کننده و ترموستات و نیز کافی بودن میزان مایع روانکار و خنک کننده در پیشرانه اطمینان حاصل فرمایید. دقت داشته باشید که اگر موتور اتومبیل شما یاتاقان زد بلافاصله باید موتور خاموش شود در غیر اینصورت سبب کج شدن میل لنگ شده و خسارات بزرگی به خودرو وارد خواهد شد.